Asgari Ücret En Büyük Toplumsal Sözleşme

Asgari ücret: En büyük toplumsal sözleşme 

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2013 yılının en az ücretini belirlemek üzere bugün Ankara’da toplanıyor. Kasım ayı sonunda yapılan Asgari Ücret Çalıştay’ında, 16 milyon ücretli ve onların aileleriyle birlikte 40 milyondan fazla insanı ilgilendiren bu görüşmelerin aslında ulusal düzeyde yapılan bir toplu sözleşme ya da devletin toplumla yaptığı en büyük toplumsal sözleşme olarak ele alınması gerektiği vurgulandı.

Asgari ücret sadece 16 milyon ücretlinin değil aynı zamanda işsizlik ödeneği, GSS (Genel Sağlık Sigortası) primi, stajyer ücreti gibi çok değişik kesimleri de doğrudan ilgilendiriyor. Eskiden asgari ücretin en düşük memur maaşıyla da doğrudan bağlantısı vardı.

1969’dan itibaren en düşük memur aylığı, asgari ücretin altında kaldığı için 1974 yılında çıkarılan 12 sayılı KHK (Kanun Hükmünde Kararname) ile en düşük memur maaşının asgari ücretten aşağıya olamayacağı hükme bağlandı. Bu ilişki Özal döneminde kesildi ve daha sonra 657 sayılı yasada yapılan bir değişiklikle en düşük memur maaşının yan ödemelerin toplamı ile birlikte asgari ücretten aşağı olamayacağı hükmü getirildi.

En düşük işçi ve memur aylıkları arasındaki bu yasal ilişki, ister istemez bu iki kesimin mücadelesini birbirine yaklaştırıyor ve ortaklaştırıyordu. Sermaye ve sermaye yanlısı iktidarlar, bu yasal ilişkiyi kopardılar. Artık günümüzde yan ödemelerle birlikte en düşük memur maaşı, asgari ücretten o kadar fazla oldu ki, yasal bağın hiçbir anlamı kalmadı.

2003’te net asgari ücret 226 TL. idi, en düşük memur aylığı ise 375 TL.’ydı. 2012’de net asgari ücret 740 lira olarak belirlenirken en düşük memur maaşı 1.450 lira oldu. Günümüzde en düşük memur maaşı, asgari ücreti ikiye katladı. O nedenle bu iki kesim arasındaki ilişkinin yeniden kurulması ve yasal anlamda güçlendirilmesi gerekiyor.

Asgari ücretin işsizlik ödeneği ile olan ilişkisine gelince; işsizlik ödeneğinin alt sınırı, brüt asgari ücretin yüzde 40 ‘ı (bugün itibariyle 376 TL.), üst sınırı da yüzde 80’idir (752 TL.). Yine bu çerçevede işsizlik ödeneği ile asgari ücret arasındaki bağ dikkate alınmalı, bu ödeneğin alt sınırının en az asgari ücret kadar olması talebi gündeme getirilmelidir.

Asgari ücretin yüksek düzeyde belirlenmesi, GSS primini de etkileyecektir. Hane halkı gelirlerine göre brüt asgari ücretin üçte birinden (bugün için 313.5 TL.) fazla geliri olanlar GSS primini kendileri ödemek zorundadır. Bu durumda toplumun büyük çoğunluğu GSS primini kendi ödemek zorunda kalıyor. Devlet, asgari ücreti düşük tutarak yoksul aileler için ödeyeceği GSS primi yükümlülüğünden kurtulmaya çalışıyor.

Şubat 2011’de çıkarılan Torba Kanunu ile stajyer çalıştırılması, 20 işçi çalıştıran işyerlerinden 5 işçi çalıştıran işyerlerine kadar indirildi. 20’den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde stajyerlere net asgari ücretin yüzde 30’u, 20’den az işçi çalıştıran işyerlerinde ise net asgari ücretin yüzde 15’i ödeniyor. Yani bu para bugün itibariyle 111 TL.’ye kadar düştü. Stajyer ücretinin düşük tutulması, asgari ücretin daha da aşağıya çekilmek istenmesinin bir işaretidir. Nitekim, Ulusal İstihdam Stratejisi’nde de bu konu yer aldı.

Tüm bu koşullar altında asgari ücret mücadelesini yalnızca bir sendikal mücadele olarak değil bir toplumsal mücadele olarak örgütlemek gerekiyor… Atilla Özsever /Yurt