TÜRK-İŞ/Genelge: Genel Sağlık Sigortası Uygulaması

Konu: Genel Sağlık Sigortası Uygulaması

 GENELGE

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigorta Yasası uyarınca genel sağlık sigortalıları 1 Ekim 2010 tarihinden itibaren zorunlu olarak tescillerini yaptırmaları gerekmektedir. Ancak uygulama tarihini ertelemek için yasal düzenleme yapılmasına ilişkin çalışmaların sürdürüldüğü öğrenilmiştir.

           

            Zorunlu tescil işlemlerine başlama tarihi ertelenmediği takdirde, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası uyarınca, genel sağlık sigortalısı sayılanların, 1 Ekim 2010 tarihinden itibaren bir ay içerisinde ( 1 Kasım 2010 pazartesi akşamına kadar), bu tarihten sonra durumlarında oluşacak değişiklik nedeniyle ( işten ayrılarak sigortalılık niteliğinin kaybedilmesi, gelir aylık alanların gelir, aylıklarının kesilmesi, kız ve erkek çocukların 18 yaşını doldurup okumaması veya okulu bitirdikten sonra çalışmamaları, askerlik görevinin tamamlayıp terhis olunması gibi nedenlerle) genel sağlık sigortalısı sayılanların ise, genel sağlık sigortalısı sayıldıkları tarihten itibaren bir ay içinde, genel sağlık sigortalısı giriş bildirgesini düzenleyip kuruma vermeleri zorunludur.

           Genel sağlık sigortalısı sayıldığı tarihten itibaren bir ay içinde genel sağlık sigortalısı giriş bildirgesini düzenleyip kuruma vermeyenler hakkında, 18 yaşından büyük işçiler için geçerli olan asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.

           31.12.2010 tarihine kadar her bir genel sağlık sigortalısı için uygulanacak idari para cezası 760 lira 50 kuruştur.

Genel Sağlık Sigortalısı sayılanlar:

           Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası uyarınca genel sağlık sigortalısı sayılanlar

ü Türkiye’de ikamet eden kişilerden;

ü Bir iş sözleşmesine tabi olarak, kendi adına ve hesabına bağımsız olarak ve kamu görevlisi olarak çalışanlar,

ü isteğe bağlı sigortaya devam edenler,

          Yukarıda belirtilen şekilde sigortalı sayılmayanlardan;

ü Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar,

ü Sığınmacı veya vatansız olarak kabul edilen kişiler,

ü 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yasa hükümlerine göre aylık alanlar,

ü İstiklal Madalyası Verilmiş Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden Şeref Aylığı Bağlanması Hakkında Yasa hükümlerine göre şeref aylığı alanlar,

ü Vatani Hizmet Tertibi Aylıklarının Bağlanması Hakkında Yasa hükümlerine göre aylık alanlar,

ü Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Yasa hükümlerine göre aylık alanlar,

ü Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Yasası hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz faydalananlar,

ü Harp malullüğü  ve Terörle Mücadele Yasası kapsamında aylık alanlar,

ü Köy Yasasına göre görevlendirilen geçici köy korucuları, geçici köy koruculuğu sona erenlerden kendilerine aylık bağlananlar ile aylık bağlanmış olan dul eşleri,

ü Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Yasa uyarınca aylık alanlar,

ü Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayanlar (yabancı ülke vatandaşlarının genel sağlık sigortalısı sayılabilmeleri için, kesintisiz bir yıldan fazla oturma izni almış olmaları ve yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı sayılmaması ve sağlık sigortasından yararlanma hakkının bulunmaması şarttır.),

ü İşsizlik Sigortası Yasası uyarınca işsizlik ödeneği ve ilgili kanunları gereğince kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılanlar,

ü Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasasının yürürlüğe girmesinden önce ilgili yasaları uyarınca gelir ve aylık almakta olanlar,

ü Yukarıda sayılanlar dışında kalan ve başka bir ülkede genel sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan vatandaşlar,

          genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır.

      

             Ayrıca;.

ü      Kamu idaresine ait işyerlerinde çalıştırılan sigortalılardan iş sözleşmesi askıda kalanlar, iş sözleşmesinin askıda kaldığı süre içinde genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır.

ü      iş kaybı tazminatı alanlar,

ü      Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri,

ü      evlenme ödeneği alan kız çocuklardan; eşleri tarafından bakmakla yükümlü olunmayanlar ile iki yıllık süre içinde eşlerinden boşanan kız çocuklarıda, gelir/aylıklarının kesildiği tarihten itibaren iki yıllık sürenin sonuna kadar

          genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır.

ü      İşverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşi,

ü      aynı konutta birlikte yaşayan ve üçüncü derece dâhil bu dereceye kadar hısımlar arasında ve aralarına dışarıdan başka kimse katılmaksızın, yaşadıkları konut içinde yapılan işlerde çalışanlar,

ü      ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç ev hizmetlerinde çalışanlar,

ü      resmî meslek ve sanat okulları ile yetkili resmî makamların izniyle kurulan meslek veya sanat okullarında ve yüksek okullarda fiilen normal eğitim süreleri içinde yapılan, tatbikî mahiyetteki yapım ve üretim işlerinde çalışan öğrenciler,

ü      sağlık hizmet sunucuları tarafından işe alıştırılmakta olan veya rehabilite edilen hasta veya maluller,

ü      kamu idareleri hariç olmak üzere, tarım işlerinde veya orman işlerinde hizmet akdiyle süreksiz işlerde çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; tarımsal faaliyette bulunan ve yıllık tarımsal faaliyet gelirlerinden, bu faaliyete ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarın aylık ortalamasının, bu Yasada tanımlanan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler,

ü      kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonra kalan tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenlerde,

genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişi değil iseler veya bir işverene bağlı, hizmet akdine tabi olarak çalışmıyorlarsa yada gelir ve veya aylık almıyorlarsa bunlarda genel sağlık sigortalısı sayılmaktadır.

Kamu görevlisi olarak çalışmaları nedeniyle sigortalı sayılanlardan, ilgili yasaları gereğince aylıksız izin sürelerini bir yıla kadar kullananlar, bu süre boyunca genel sağlık sigortalısı sayılırlar. Bu durumda olanların bir yıla kadar aylıksız izin sürelerinde ve bu sürenin bitiminde göreve başlanılmaları hâlinde genel sağlık sigortasından yararlanmak için ayrıca otuz gün prim ödenmeleri  şartı aranmamaktadır.

         

         Genel sağlık sigortalısı olmamakla beraber, ülkemizin taraf olduğu sosyal güvenlik sözleşmeleri gereğince, akit ülkelerden sağlık yardım hakkını kazanmış sigortalı ile gelir ve aylık sahipleri ile bunların bakmakla yükümlü oldukları aile bireyleri, Türkiye’de geçici veya daimi olarak bulundukları sırada, sağlık yardımlarına ihtiyaç duyduklarında, genel sağlık sigortalısı gibi akit ülke adına sağlık yardımlarından yararlanma hakkına sahiptirler.

         

          Harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar, sığınmacı veya vatansız olarak kabul edilen kişiler ile bir iş sözleşmesine tabi olarak, kendi adına ve hesabına bağımsız olarak ve kamu görevlisi olarak çalışanlar hariç, 18 yaşını doldurmamış çocuklardan;

ü Genel sağlık sigortalısı olan ana ve babaların 18 yaşını dolduruncaya kadar ayrıca bir işleme gerek olmaksızın çocukları bakmakla yükümlü olunan kişi olarak,

ü Genel sağlık sigortalısı olması gerektiği hâlde tescili yapılmamış olan ana ve babaların çocukları, sağlık hizmeti sunucularına başvurduğu tarih itibarıyla ana ve babalar genel sağlık sigortalısı sayılmak suretiyle 18 yaşını dolduruncaya kadar bakmakla yükümlü olunan kişi olarak genel sağlık sigortasından yararlanırlar.

ü Genel sağlık sigortalısı olan ana ve baba genel sağlık sigortası primlerini ödememiş olsalar dahi ana ve babanın bakmakla yükümlü oldukları çocukları 18 yaşlarını dolduruncaya kadar genel sağlık sigortasından yararlanırlar.  

ü Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Yasası hükümlerine göre korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ana ve babasının bulunup bulunmadığına bakılmaksızın ücretsiz faydalanan çocuklar ile bu hizmetlerden faydalanmaya ana ve babası olmayan çocuklar,

ü Kendi adına ve hesabına bağımsız olarak ve kamu görevlisi olarak çalışmaları nedeniyle sigortalı sayılıp bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden Türk Medenî Yasası  hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar hariç, 18 yaşını doldurmamış olanlar genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olunan kişi olarak,

genel sağlık sigortalısı sayılırlar.

         

       Kamu görevlisi olup ilgili yasaları gereğince görevden uzaklaştırılanlar, tutuklananlar veya görevine son verilenlerin kişilerin genel sağlık sigortası hükümleri bakımından hakları devam edecektir.

         

          Genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişiler

    Genel sağlık sigortalısının, sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan,   kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan;

üEşi,

ü18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görmesi hâlinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi hâlinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında yitirdiği kurum sağlık kurulu tarafından tespit edilen evli olmayan çocukları,

üHer türlü kazanç ve irattan elde ettiği geliri asgari ücretin net tutarından daha az olan ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası,

   genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü olduğu kişilerdir.

         

         Ana ve babası boşanmış çocukların, genel sağlık sigortası kapsamındaki hakları, mahkeme kararı ile velayet hakkı verilmiş olan genel sağlık sigortalısı anası ya da babası üzerinden sağlanacaktır. Ancak velayet hakkı verilmeyen kişinin üzerinden de sağlık hizmeti ile yol gideri, gündelik ve refakatçi hakları sağlanabilir. Bu durum, çocuğun sağlık hizmeti ve yol gideri, gündelik ve refakatçi haklarından yararlandırılacağı ana ya da baba tarafından Kuruma verilecek bir dilekçe ile belgelenecektir.     

          1 Ekim 2008 tarihinden önce 18 yaşını doldurmuş veya eşinden boşanmış yada eşinin ölümü nedeniyle dul kalmış olan çalışmayan kız çocuklarının durumlarında değişiklik olana kadar 1 Ekim 2010 tarihinden sonrada ana ve babanın bakmakla yükümlü aile ferdi olarak sağlık yardımlarından yararlanma hakları devam edecektir.

          Ancak bu durumdaki kız çocuklarının çalışmaları, evlenmeleri halinde ana ve babanın bakmakla yükümlü aile ferdi olarak sağlık yardımlarından yararlanma hakları sona erecektir.

           

         

Genel sağlık sigortalısı tescil işlemleri

          Yukarıda sayılan genel sağlık sigortalılarından çalışmayan, gelir aylık almayan ve harcamaları, taşınır ve taşınmazları ile bunlardan doğan hakları da dikkate alınarak, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilecek aile içindeki gelirlerin toplamının kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden fazla olan vatandaşlar (18 yaşını doldurmuş çalışmayan gelir aylık almayan kız ve erkek çocukları ile lise öğrenime devam eden 20 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenime devam eden, 25 yaşını doldurmuş kız yada erkek çocukları dahil),

         mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, kesintisiz bir yıldan fazla oturma izni almış olan, yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı sayılmayan ve sağlık sigortasından yararlanma hakkı bulunmayan yabancı ülke vatandaşları,

       genel sağlık sigortalılarının zorunlu tescil işlemlerine ilişkin uygulamanın ertelenmemesi halinde en geç 1 Kasım 2010 Pazartesi günü akşamına kadar Kuruma başvurarak genel sağlık sigortası tescillerini yaptırmaları zorunludur.       

           

        1 Ekim 2010 tarihinden sora durum değişikliği nedeniyle genel sağlık sigortalısı sayılanların, örneğin,

          işten ayrılması nedeniyle zorunlu sigortalılıkları sona erenlerin, zorunlu sigortalılıklarının sona erdiği tarihiden başlayarak, 10 gün sonraki tarihten itibaren, 

         almakta oldukları gelir,aylıkları kesilenlerin gelir ,aylıklarının kesildiği tarihten itibaren,

         çalışmayan, malul sayılmayan ve okumayan kız ve erkek çocuğun 18 yaşını doldurduğu tarihten itibaren, lise öğrenimine devam etmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenime devam etmesi halinde 25 yaşını doldurduğu tarihten itibaren,

       boşanan eşlerden çalışmayan, aylık gelir almayanların boşanmanın kesinleştiği tarihten,

         İtibaren bir ay içinde Kuruma başvurarak tescillerini yaptırmaları zorunludur.

         Genel sağlık sigortalılığı tescil işlemlerini yasal süresinde yaptırmayanlar hakkında 18 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır.   

       

         Genel sağlık sigortalıları, Kuruma verdikleri genel sağlık sigortası giriş bildirgesine dayanılarak Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları üzerinden bilgisayar ortamında tutulan tescil kütüğüne kayıt yapılacaklarıdır.         

         

          Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, aynı zamanda sigortalıların sosyal güvenlik sicil numarasını oluşturacaktır.                                                    

          

          Yabancı uyrukluların ise Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen kimlik numarası aynı zamanda sosyal güvenlik sicil numarası olarak kullanılacaktır.

Genel sağlık sigortalısının prim ödeyeceği kazançları:

      Çalışmaları nedeniyle zorunlu sigortalı sayılanlar ile isteğe bağlı sigortaya devam edenler ile ilgili yasaları gereği genel sağlık sigortalısı sayılanlar hariç, yukarıda belirtilen vatandaşlardan, Kurumca belirlenecek test yöntemleri ve veriler kullanılarak tespit edilen aile içindeki gelirlerin toplamının kişi başına düşen aylık tutarı;

üasgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen kişiler geçerli olan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının üçte birinin,.

üasgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilen kişiler, geçerli olan prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının,

üasgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilen kişiler geçerli olan prime  esas günlük kazanç alt sınırının otuz günlük tutarının iki katının,

Yüzde 12 si tutarında her ay genel sağlık sigortası primi ödeyeceklerdir.

       

     Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından genel sağlık sigortalısı sayılanlar ise geçerli olan prime esas günlük kazanç alt sınırının iki katının otuz günlük tutarının yüzde 12 si tutarında her ay genel sağlık sigortası primi ödeyeceklerdir.

     Bilgi edinilmesini, konunun ilgililere duyurulmasını, tereddüt edilen konularda Sosyal Güvenlik Sağlık İl ve Merkez Müdürlükleri ile Sosyal Güvenlik İl ve Merkez Müdürlüklerinden bilgi alınmasını bilgilerinize önemle rica ederiz.

                                                                         Saygılarımızla,

           

                                      Mustafa KUMLU                                                    Ergün ATALAY

                                       Genel Başkan                                                 Genel Mali Sekreter    

   

Dağıtım: Genel Başkanlıklar, Bölge ve İl Temsilcilikleri

CT/EÖ