Kıdem Tazminatı Nedir 10 Soruda Kidem Tazminatı
10 Soruda Kidem Tazminati
Kidem tazminati nedir?
Bir isyerinde 12 ay süreyle kesintisiz çalisan isçi, isten çikarilmasi durumunda bir maas tutarinda tazminat almaya hak kazaniyor. Örnegin, 10 yil çalisan bir isçi, isten atilmasi durumunda son aldigi maasin 12 katini kidem tazminati olarak alabiliyor.
Kaç yildir uygulaniyor?
Kidem tazminati uygulamasi, ilk kez 1936 tarihli 3008 Sayili Is Kanunu ile uygulanmaya baslandi. 72 yilda birçok degisiklige ugradi.
Isverenler kaldirilmasini neden istiyor?
Bir çesit is güvencesi sayilabilecek olan kidem tazminati, ülkemizde isten çikarmalarin en önemli nedenlerinden biri haline geldi. Çünkü isçinin çalistigi her yil, isverene, ödemesi gereken maddi bir külfet olarak dönüyor. Bunun önüne geçmek için sik sik isçi çikarmalari yasaniyor. Ayrica Sermaye Piyasasi Kurulu, borsada islem gören sirketler için, çalisan isçilerin Kidem Tazminati karsiligini ayirmayi mecburi kiliyor. Bu da sirketler için önemli bir finansman maliyeti anlamina geliyor.
Isçiler arasinda esitsizlik yaratiyor mu?
Kidem tazminati, Is Kanunu'na göre 50'den daha fazla isçi çalistiran isyerlerinde uygulaniyor. Bu sayinin altinda kalan firmalarda bu hak verilmiyor. Çalisma ve Sosyal Güvenlik Bakani Faruk Çelik, "Türkiye'de isyerlerinin büyük bölümünün çalisan sayisinin 50'den az oldugu dikkate alindiginda, söz konusu uygulamanin çalisanlar arasinda büyük bir esitsizlik yarattigi ortada" görüsünü savunuyor. Ayrica bazi isyerlerinin kidem tazminati ödememek için 12 ay çalisan isçiyi 11 ay sigortali gösterip, yeni yilin ilk ayinda yeniden sigorta altina aldigina dikkat çekiliyor.
Hangi kosullarda hak ediliyor?
Isçinin askere gitmesi, isten çikarilmasi, vefati ve emekliligini hak etmesi durumunda, çalistigi her yil için bir maas (30 günlük ücret) toplu ödeme yapiliyor. Ayrica kadin isçiler evlendikleri tarihten itibaren bir yil içinde kendi arzusuyla istifa etmesi durumunda da kidem tazminati alabiliyor.
Kimler faydalanamiyor?
50'den az isçi çalistirilan (50 dâhil) isyerlerinde, deniz (liman ve iskelelerde yükleme ve bosaltma islerinde çalisanlar), hava tasima (yer tesislerinde), tarim ve orman islerinin yapildigi isyerlerinde, el sanatlarinda, ev hizmetlerinde çalisanlar, su ürünleri üreticileri, çiraklar ve sporcular kidem tazminatindan faydalanamiyor.
Kidem tazminati hakki ne zaman baslayip, ne zaman sona eriyor?
Kidem süresi, isçinin ise basladigi gün (deneme süresi de dâhil) basliyor. Isten çikarildiginin bildirildigi tarihteyse, kidem sözlesmesi sona eriyor.
Tazminat miktari nasil hesaplaniyor?
Kidem tazminati, isçinin isten çikarilmadan önce aldigi son maas tutari üzerinden hesaplaniyor. Parça basi, yüzde usulü gibi net maasin belli olmadigi durumlarda, son bir yilda ödenen ücret baz aliniyor.
Isveren kidem tazminatini zamaninda vermez ve mahkemeye yansirsa, yasaya göre hâkim nasil bir karar veriyor?
Isverenin kidem tazminatini zamaninda ödememesi durumunda, isçinin mahkemeye basvurma hakki bulunuyor. Hâkim, gecikme süresi için mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmediyor.
Çalisma ve Sosyal Güvenlik Bakanligi'nin yeni sistemi neleri içeriyor?
Bakan Faruk Çelik'in verdigi bilgiye göre, üç formül üzerinde çalisiliyor. Istihdam paketinde yer verilecek kidem tazminatiyla ilgili seçeneklerin ilkine göre, issizlik sigortasi ödemesi artirilarak, kidem tazminati kaldirilacak.
Ikinci seçenekte, kidem tazminati için bir fon olusturulup isçi ve isverenden kesinti yapilarak fona aktarilacak, fonda biriken para kidem tazminati ödemelerine yetmezse, aradaki farki Hazine karsilayacak.
Üçüncü seçenekteyse, kidem tazminati yine fonda birikecek, ancak aradaki farki issizlik fonu karsilayacak. Bu sistemlerden hangisi hayata geçerse geçsin, isten çikarilan isçiye, mevcut sistemde verilen 12 ay çalismaya karsilik bir maas kidem tazminatindan çok daha az bir oran verilmesi hedefleniyor.